W świecie zegarmistrzostwa często pojawia się termin „komplikacja”. Choć może brzmieć jak problem, w rzeczywistości oznacza coś pożądanego. Komplikacja to każda funkcja zegarka wykraczająca poza wskazywanie godzin, minut i sekund.
Komplikacje mogą być bardzo powszechne i praktyczne albo niezwykle złożone i rzadkie. Są one dowodem technicznego kunsztu marki i stanowią kluczowy element fascynującego świata zegarmistrzostwa. Ten przewodnik przedstawia najpopularniejsze komplikacje, jakie można spotkać w zegarkach.
Najczęstsze i najbardziej użyteczne komplikacje
To komplikacje występujące w większości zegarków. Dodają one praktyczne funkcje umożliwiające wygodne korzystanie z czasomierza na co dzień.
Komplikacja daty
To najpowszechniejsza ze wszystkich komplikacji. Pokazuje aktualną datę miesiąca, zazwyczaj w małym okienku na tarczy. Prosta komplikacja daty wykorzystuje tarczę z numerami ukrytą pod cyferblatem, która przesuwa się raz na 24 godziny. Bardziej zaawansowane wersje to „Big Date”, z dwiema oddzielnymi tarczami wskazującymi datę dużymi, czytelnymi cyframi, oraz „Day-Date”, która dodatkowo wyświetla dzień tygodnia.
Chronograf
Chronograf to funkcja stopera zintegrowana z zegarkiem, umożliwiająca mierzenie czasu bez wpływu na jego podstawowe wskazania. Obsługuje się go za pomocą dwóch przycisków na boku koperty: jeden uruchamia i zatrzymuje pomiar, a drugi resetuje wskazania. Czasy odczytuje się na podstawie centralnej wskazówki sekundowej oraz mniejszych liczników na cyferblacie, które pokazują minuty i godziny pomiaru.
Komplikacja GMT (lub wskazanie dwóch stref czasowych)
Funkcja GMT umożliwia zegarkowi wyświetlanie drugiej strefy czasowej. To bardzo przydatne dla podróżników, pilotów i wszystkich, którzy często kontaktują się z osobami z różnych części świata. Działa dzięki dodatkowej, czwartej wskazówce centralnej, która okrąża tarczę raz na 24 godziny i wskazuje czas w drugiej strefie na skali 24-godzinnej, często umieszczonej na bezelu. Czas ten bywa określany jako „czas domowy”.
Zaawansowane i imponujące komplikacje
Ten poziom komplikacji wymaga znacznie większej złożoności mechanicznej i stanowi znak rozpoznawczy zegarmistrzostwa najwyższej klasy.
Kalendarz roczny
Kalendarz roczny to „inteligentna” funkcja datownika. To mechaniczny kalendarz, który automatycznie uwzględnia różną długość miesięcy, rozpoznając czy miesiąc ma 30 czy 31 dni. Wymaga ręcznego skorygowania tylko raz w roku – 1 marca.
Kalendarz wieczny (lub „QP”)
Kalendarz wieczny to bardziej zaawansowana wersja kalendarza rocznego. To skomplikowany mechanizm, który zna długości wszystkich miesięcy, w tym automatycznie uwzględnia 29 dni lutego w latach przestępnych. Teoretycznie zegarek z kalendarzem wiecznym nie będzie wymagał korekty aż do roku 2100, który jest wyjątkiem w kalendarzu gregoriańskim (rok stulecia niepodzielny przez 400 – nie jest przestępny).
Fazy księżyca
Fazy księżyca to piękna, wizualna komplikacja pokazująca aktualną fazę Księżyca widoczną na niebie. Wyświetlana jest w małym okienku na tarczy, za którym obraca się dysk z dwoma malowanymi księżycami. Pełen cykl trwa około 29,5 dnia i dokładnie odwzorowuje cykl księżycowy – od nowiu po pełnię i z powrotem.
Wskaźnik rezerwy chodu
To bardzo praktyczna komplikacja w zegarkach mechanicznych, szczególnie tych z naciągiem manualnym. Jest to mały wskaźnik lub wskazówka na tarczy, informująca, ile energii pozostało w sprężynie napędowej. Działa jak wskaźnik paliwa w samochodzie – sygnalizując, kiedy należy nakręcić zegarek, zanim się zatrzyma.
„Grand Complications”: szczyt zegarmistrzostwa
Choć termin ten jest dyskusyjny, „Grand Complication” odnosi się zazwyczaj do zegarka łączącego kilka wyjątkowo skomplikowanych funkcji, często obejmujących kalendarz wieczny, chronograf i repetier minutowy. Do najbardziej cenionych i złożonych komplikacji należą:
-
Tourbillon: To urzekająca funkcja, w której wychwyt i koło balansowe są umieszczone w obracającej się klatce. Cały moduł dokonuje pełnego obrotu wokół własnej osi, zwykle co minutę, aby zminimalizować negatywny wpływ grawitacji na dokładność chodu zegarka.
-
Repetier minutowy: To komplikacja umożliwiająca wybicie aktualnej godziny na żądanie. Po przesunięciu suwaka na boku koperty uruchamiany jest skomplikowany mechanizm, w którym młoteczki uderzają w gongi wewnątrz zegarka, wybijając kolejno godziny, kwadranse i minuty.
Podsumowanie: od praktycznych narzędzi po dzieła sztuki
Komplikacje zaczęły jako narzędzia użytkowe. Chronograf służył do pomiaru wyścigów, GMT dla pilotów, a datownik dla codziennej wygody. Dziś, choć wiele z tych funkcji nadal jest użytecznych, bardziej złożone komplikacje są uznawane za wyjątkowe przejawy kunsztu mechanicznego i ludzkiej pomysłowości. Zrozumienie ich działania i przeznaczenia pozwala jeszcze bardziej docenić to małe, tętniące życiem urządzenie na nadgarstku.